Zamek Lipowiec intryguje i miłośników historii, i pasjonatów średniowiecznej architektury. Kto w czasie wycieczki po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zechce nacieszyć się widokiem zamkowych ruin i pięknej przyrody, ten koniecznie powinien odwiedzić to miejsce. Na czym polega jego wyjątkowość?
Ruiny zamku Lipowiec, mimo trudnej historii, do naszych czasów przetrwały w bardzo dobrym stanie. Wielkim ich walorem jest fakt, iż wznoszą się one na szczycie wapiennego wzgórza Lipowiec. Jest ono objęte ochroną rezerwatową, a jego dumą jest ciekawa szata roślinna oraz piękne buczyny. A co z samym zamkiem?
Wiadomo, że pierwsze grodzisko w tym miejscu istniało już w okresie wczesnego średniowiecza. Z czasem w jego miejscu powstał obronny gród, który w kronikach Jana Długosza określany jest mianem “zbójeckiego gniazda”. W 1243 roku właścicielem zamku został biskup Jan Prandota, dzięki któremu na szczycie wzgórza powstał pierwszy drewniany zamek. Wiele zmian nastąpiło tu w czasach biskupa Jana Muskaty. Był on wielkim przeciwnikiem króla Władysława Łokietka, zatem zamek Lipowiec stał się jednym z ważniejszych punktów oporu w walce z królem. Efektem tego była budowa obiektów o typowo obronnym charakterze. Drewniana konstrukcja ustąpiła miejsca murowanej, zamek wzbogacił się też o tak ważny element, jakim była cylindryczna wieża. Dziś jest ona jednym z najważniejszych zabytków romańskich w Polsce, warto zatem przyjrzeć się jej uważniej. Wieża ta pełniła różne funkcje, przy czym najczęściej była wykorzystywana jako więzienie. W jej dolnych partiach urządzony został loch głodowy – miejsce, które przeznaczano dla wyjątkowych więźniów. W XV i XVI wieku, kiedy biskupi krakowscy posiadali już nową siedzibę w Siewierzu, zamek Lipowiec został znacznie rozbudowany. Zwiększono jego funkcje obronne, dostosowano też wnętrza do potrzeb więźniów. Nowe cele dla opornych duchownych i zwolenników reformacji, najlepiej określały rolę, jaką zamek ten zaczął pełnić w owym czasie. Wiadomo, że w gronie więźniów pojawiło się wiele znanych osobistości. Tą najsłynniejsza był Franciszek Stankar – wykładowca Akademii Krakowskiej i wielki zwolennik reformacji. Jako więzienie, zamek służył biskupom niemal do końca XIX wieku. Niszczony przez pożary, pozbawiony stałych właścicieli, Lipowiec zaczął popadać w ruinę. Dziś jego pozostałości się jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych, z jakimi możemy się spotkać podczas wycieczki po Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Zamkowe mury zachwycają nie tylko swą architekturą, ale i pięknymi panoramami, które można z nich podziwiać. Widok na malownicze wzniesienia Garbu Tenczyskiego i dolinę Wisły na każdym może przecież zrobić ogromne wrażenie.